Hiperaktivite Nedir?
Hiperaktivite, normal dışı veya anormal derecede aktif, hareketli olma durumudur. Öğretmenler, işverenler ve ebeveynler tarafından bu hiperaktif olan kişileri yönetmek genellikle zordur. Bir kişide hiperaktivite varsa, durumundan ve insanların buna verdiği tepkilerden dolayı endişeli veya depresif olabilmektedirler.
Basit şekilde hiperaktivite, bir kişinin uygun olmadığı durumlarda da dahil olmak üzere sürekli hareket ediyormuş gibi görünmesi veya aşırı kıpırdaması, dokunması veya konuşması anlamına gelmektedir. Yetişkinlerde hiperaktivite, aşırı huzursuzluk veya çok fazla konuşma anlamına gelebilmektedir. Hiperaktivite her insanda aynı şekilde belirtiler göstermeyebilmektedir.
Hiperaktivitesi olan bireylerin ortak özellikleri şunları içerir:
- Sürekli hareket,
- Agresif davranış,
- Dürtülerine göre davranış,
- Kolayca dikkatinin dağılması.
Kişi, hareketsiz kalmak veya konsantre olmak için mücadele ediyorsa, bunun sonucunda başka problemler geliştirebilir. Örneğin, şunları yapabilir;
- Okulda veya işte zorluklara yol açabilmektedir,
- Arkadaşlar ve aile ile ilişkileri zorlamaktadır,
- Kazalara ve yaralanmalara neden olabilmektedir,
- Alkol ve uyuşturucu bağımlılığı riskini artırmaktadır.
Hiperaktivite genellikle, altta yatan zihinsel veya fiziksel sağlık durumunun bir belirtisi olarak kabul edilebilmektedir. Hiperaktivite ile ilişkili ana durumlardan biri dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olarak adlandırılmaktadır. Hiperaktivite bozukluğu, aşırı aktif, dikkatsiz ve dürtüsel olarak hareketlere neden olmaktadır. Genellikle, genç yaşta teşhis edilir. Bununla birlikte, bazı insanlar ilk önce yetişkin döneminde teşhis edilebilmektedir. Hiperaktivite tedavi edilebilir. En iyi sonuçlar için erken teşhis ve ardından tedavi önemlidir.
Hiperaktiviteye Ne Sebep Olur?
Hiperaktivite zihinsel veya fiziksel koşullardan kaynaklanabilir. Örneğin, sinir sistemini veya tiroidi etkileyen koşullar buna katkıda bulunabilir.
En yaygın nedenler şunlardır:
- Hipertiroidizm (tiroid hormonunun vücutta olması gerekenden fazla salgılaması sonucu gelişir.),
- Bilinç bozuklukları,
- Sinir sistemi bozuklukları,
- Psikolojik bozukluklar,
- Kokain veya metamfetamin (meth) gibi uyarıcı ilaçların kullanımı.
Hiperaktivite belirtileri nelerdir?
Hiperaktivitesi olan çocuklar okulda konsantre olmakta zorlanabilirler. Ayrıca, aşağıdakiler gibi dürtüsel davranışlar sergileyebilmektedirler.
Hiperaktivitesi olan çocuklar şunları yaşayabilir:
- Sıra dışı konuşmak,
- Konuşmaları bulanıklaştırmak,
- Arkadaşlarına karşı şiddetle eğilimi göstermek,
- Agresif tavırlar sergilemek,
- Arkadaşları ile anlaşamayıp onlardan uzaklaşmak.
Hiperaktivitesi olan yetişkinler şunları yaşayabilir:
- Dikkat süresinde kısalma,
- İşe karşı konsantre olma zorluğu yaşamak,
- İsimleri, sayıları hatırlamakta zorluk yaşamak,
- Kişi hiperaktivite yaşamaktan endişe duyuyorsa, anksiyete veya depresyon gelişebilir.
Çoğu zaman, hiperaktivite yaşayan yetişkinler, çocukken bunun belirtilerini göstermektedir.
Hiperaktivite Nasıl Tedavi Edilir?
Uzman bir doktor, hiperaktivitenin altta yatan bir fiziksel durumdan kaynaklandığını düşünüyorsa, bu durumu tedavi etmek için ilaçlar reçete edebilmektedir. Hiperaktivite ayrıca bir zihinsel sağlık durumundan da kaynaklanabilmektedir. Bu durumda doktorlar kişiyi bir ruh sağlığı uzmanına sevk edebilir. Uzman doktor ilaç, terapi veya her ikisini birden reçete edebilir.
Terapi Nedir?
- Bilişsel davranışçı terapi ve konuşma terapisi genellikle hiperaktiviteyi tedavi etmek için kullanılır.
- Konuşma terapisi, kişinin semptomlarını bir terapistle tartışmayı içerir. Terapist, hiperaktivite ile başa çıkmak ve etkilerini azaltmak için stratejiler geliştirmeye yardımcı olabilmektedir.
İlaç tedavisi
- Hiperaktiviteyi kontrol altına almak için ilaç alınması gerekebilmektedir. Bu ilaçlar çocuklara veya yetişkinlere reçete edilebilmektedir. Hiperaktivite bozukluğu olan kişilerde sakinleştirici bir etkiye sahip olmaktadırlar.
Uzman Doktora Danışmak
- Tedavi edilmezse hiperaktivite iş veya okul hayatı ve kişisel ilişkileri bozabilmektedir. Tedavi gerektiren bir durumun işareti olabilir.
Kişiler, çocuklarında veya kendilerinde hiperaktivite olduğundan şüpheleniyorsa, uzman doktora danışılmalıdır. Uzman doktor, altta yatan nedene bağlı olarak, ilaç, tedavi veya her ikisini birden önerebilmektedir.